Creativiteit verhogen: tips en tricks

Twee vrouwen en een man gooien een basketbal naar elkaar op kantoor.

Gewijzigd op : 13.09.2023 12:54

Trends

Creativiteit is niet enkel een belangrijke gave van kunstenaars of de kernkwaliteiten van een succesvol marketingbureau. In vele jobs is creativiteit vereist, meestal in een vingerknip. Strakke deadlines en hoge verwachtingen van het resultaat maken het nog moeilijker. Het is niet altijd eenvoudig om in zulke situaties vrij te denken en gedachtenblokkades zijn min of meer voorgeprogrammeerd. Toch lukt het veel mensen om zelfs in stressvolle situaties nieuwe ideeën te ontwikkelen en vervolgens oplossingen te presenteren die niemand anders eerder al had kunnen bedenken. Benijdenswaardig.

Maar wat is het geheim dan toch van deze creatievelingen die overstromen van ideeën? In tegenstelling tot wat velen denken, is de competentie om creatief te werken niet alleen te danken aan de persoonlijke aanleg. Ook u kunt op elk moment creatiever worden. In ieder geval moet u uw creativiteit daarvoor doelgericht stimuleren. Daarvoor bestaan er allerlei methodes die tot meer creativiteit en vindingrijkheid leiden en het creatieve denken op het werk prikkelen. Leren om creatief te zijn is niet moeilijk en de volgende tips helpen u daarbij.

Creativiteit wordt opgevat als het vermogen van iemand om nieuwe aanpakken te kunnen ontwikkelen. Oude denkpatronen worden buiten het creatieve verloop gelaten en bestaande grenzen worden constructief genegeerd. Creatieve mensen gaan bij het vinden van een oplossing erg fantasie- en vindingrijk te werk, maar blijven tegelijkertijd productief en realistisch.

Hoe u het ook draait of keert, het aspect van het nieuwe en het innovatieve gaat hand in hand met creatief werk. Creativiteit wordt door geesteswetenschappers beschreven als het vermogen om vanuit het niets tot iets te komen, wat als originele actie of nieuwe oplossing wordt gezien door anderen. Het woord creativiteit is afgeleid van het Latijnse 'creatio' of 'creare', wat 'creatie' of 'iets nieuws creëren' betekent. Bovendien wordt dit geassocieerd met het woord 'crescere', Latijns voor 'groeien'.

Analytisch, kritisch denken opmerken en uitzetten

Voor het creatieve denkproces is voorbarige kritiek misplaatst. Veel mensen hebben namelijk de neiging om oplossingen niet eerst te overwegen, omdat ze bij nieuwe voorstellen meteen een reden hebben waarom het idee nooit zou kunnen werken. In ieder geval gaat het er bij brainstorming in de eerste plaats niet om of de aanpak al dan niet realistisch is. Als u uzelf altijd opnieuw betrapt om onmiddellijk naar bezwaren te zoeken, dan staat uw kritisch denken uw creativiteit misschien in de weg. Dit besef is een belangrijke stap om creatiever te worden.

Breng zelfreflectie en zelfobservatie aan het licht

Observeer uzelf als u probeert creatief te zijn en het gewoon niet wil lukken. Misschien komt u er dan achter wat de toegang tot uw vindingrijkheid belemmert. Kritisch denken is tenslotte maar één mogelijkheid waarom de inspiratievlagen maar niet willen inslaan. Bovendien hoort daar een goede portie kritisch vermogen bij. Vat het dus niet te persoonlijk op als uw idee niet zo goed ontvangen wordt als u had gehoopt. Het draait tenslotte niet om u, maar om het resultaat. En daaraan levert u een belangrijke bijdrage. Met ideeën en opbouwende kritiek kunt u iets leren en tegelijkertijd een stukje dichter bij de oplossing raken.

Wilt u uw zelfobservatie verbeteren? Dit artikel over het onderwerp zelfreflectie op het werk toont wat belangrijk is.

Accepteer onzekerheden

Grenzen en problemen negeren tijdens creatief denken gaat uiteraard gepaard met onzekerheden. Vooral als u met het team wilt brainstormen, kan de angst dat uw idee wordt afgewezen ervoor zorgen dat u helemaal niets heeft bijgedragen. Niemand wil zich voor schut zetten. Bovendien kan faalangst een grote belemmering zijn. Maar het zou zonde zijn als u zich inhoudt en op die manier grote kansen mist. Het maakt immers niet uit hoe gek uw idee ook mag zijn, deze voorstellen geven vaak nieuwe stof tot nadenken en zijn een belangrijk puzzelstukje bij de ontwikkeling van innovatieve oplossingen. Spring over uw eigen schaduw heen en deel uw ideeën. En laten we eerlijk zijn: onzekerheden horen nu eenmaal bij het pionierswerk. Maar wie niet waagt, die niet wint.

Fouten maken mag

Geen fouten maken is onmogelijk. Dit aspect is zó belangrijk dat we er een afzonderlijk puntje aan wijden. In een maatschappij waar fouten vaak worden beschouwd als een schoolvoorbeeld van mislukking en gefaal, is het natuurlijk niet gemakkelijk om daarmee om te gaan. Maar iedereen heeft weleens een fout gemaakt, zelfs de grootste genieën. Zij leren van hun fouten en bouwen voort op deze waardevolle schat aan ervaring. Verander dus van perspectief en sta toe dat u er af en toe naast zit met nieuwe ideeën. Dit is een belangrijk toegangsticket voor uw creativiteit. En één ding is zeker: creatieve geesten vinden zelfs in de grootste fout iets constructiefs en nuttigs.

Stel nieuwsgierige vragen

Alleen wie nieuwsgierig is, kan nieuwe ervaring opdoen en daadwerkelijk bijdragen tot creatieve oplossingen. Hoewel nieuwsgierigheid niet altijd zo gewaardeerd wordt, willen we u aanmoedigen om nieuwsgierig te zijn, zeker tijdens het brainstormen. Vragen stellen betekent namelijk niet dat u onwetend bent. Door goede vragen te stellen, zet u uw gesprekspartner aan om deel te nemen aan het denkproces. Met twee bereikt u namelijk meer dan alleen. Toch komt het ook erop aan hoe u de vragen stelt. Als u altijd de vraag "waarom" stelt, dan zult u niet ver komen. De vraag naar "hoe" en "waarvoor" daarentegen lokt u in de richting van de oplossing en de weg van het probleemdenken.

Motiveer interactie en communicatie in het team

Een goede samenwerking tussen collega's is erg belangrijk voor een creatieve workflow. Als de sfeer goed is, dan durft iedereen wel iets te zeggen wat het werkproces enorm kan verrijken. Verschillende perspectieven, ervaringen en competenties vloeien tenslotte samen. Een absoluut pluspunt wanneer innovaties nodig zijn. Een slechte bedrijfssfeer daarentegen is een echte creativiteitskiller. In zulke gevallen moet u ongetwijfeld nadenken over hoe u de werksfeer kunt verbeteren. Voor of tijdens workshops is het zinvol om het saamhorigheidsgevoel, het vertrouwen en de sfeer in het team te versterken. Teambuildingspelletjes kunnen bij een moeilijke teamdynamiek of bij pas samengestelde teams een grote hulp vormen.

Weg met routine

Zodra u op kantoor bent, neemt de vertrouwde sleur het misschien al sneller over dan u wilt. Als u grote beslissingen moet nemen of een baanbrekende strategie moet uitwerken, dan is creativiteit vaak nodig. In zulke gevallen moet u de nodige randvoorwaarden bewust creëren.

Wijziging van locatie: verlaat uw comfortzone

Veranderen van omgeving kan echt wonderen doen voor uw creativiteit. Als u nieuwe ideeën wilt ontwikkelen, verlaat dan uw bureau, ga wandelen in de natuur, ga op café of werk thuis in de openlucht. Op plaatsen waar u ongestoord kunt werken en niet voortdurend de telefoon rinkelt, is uw concentratie meteen veel beter. Daarvoor staan er oneindig veel mogelijkheden ter beschikking.

Spontaniteit en flexibiliteit tijdens het werk

Out of the box denken houdt in dat u de doos in het denkproces mentaal verlaat. Daarvoor moet u de doos wel kennen en kunnen benoemen. In bedrijven heersen er vaak onzichtbare regels en onuitgesproken voorschriften die tot bedrijfsblindheid leiden en uw creativiteit beperken. Hoe fijn routine en het begrip van interne regels ook mogen zijn, negeer deze eventjes en wees flexibel in uw denkwijze. Want het vertrouwde brengt u niet zo ver bij het vinden van oplossingen voor vragen over de toekomst. Vaste regels en voorschriften verhinderen vaak creatieve processen en laten u in oude denkpatronen hervallen. Wie toch spontaan en objectief op nieuwe voorstellen kan ingaan, heeft duidelijk een voordeel.

Vrije associatie en ideeëngeneratie

Heeft u voor uw werk heel wat creativiteit nodig? Schrijf dan alles op wat spontaan in u opkomt in die context, zonder ideeën te evalueren of uit te sluiten. Hoe gekker, hoe beter! Stel een tijdslimiet in, zoek een plek waar u niet gestoord wordt en schrijf erop los. U zult versteld staan van wat er allemaal in u opkomt. Deze methode is niet alleen geschikt om alleen te doen, maar ook in samenwerking met het team. In team kunnen de ideeën samen verzameld worden of eerst afzonderlijk genoteerd worden en vervolgens in de groep gebundeld worden.

Sta kinderlijk denken toe

Kinderen denken objectief en zijn vaak heel direct met hun uitspraken. Deze bijzondere kwaliteit gaat in de loop der jaren verloren. Mensen hebben namelijk de neiging om zich aan te passen en zich onderschikt te maken aan de omstandigheden, ten koste van hun creatieve vermogen. Toch is het helemaal niet zo moeilijk om creativiteit te verhogen door kinderlijk te denken. Probeer het probleem eens te bekijken door de ogen van een kind. Sta uzelf en anderen toe om alles in vraag te stellen met een enthousiaste naïviteit.

Visualisatie van ideeën: geef informatie grafisch weer

U kunt uw gedachtegangen natuurlijk gewoon op een briefje schrijven. Toch wordt creativiteit door visualisatietechnieken ondersteund. Een klassieke methode is het tekenen van mindmaps, waardoor verbanden tussen de verschillende onderwerpen afgebeeld worden. Daarvoor bestaan er trouwens al een heleboel digitale oplossingen. Wie liever analoog werkt, doet er goed aan om te werken met flipcharts, whiteboards en magneetborden. Op deze manier zullen de ideeën vanzelf komen.

Schrijf ideeën onmiddellijk op – op elk moment

Lumineuze ideeën krijt u meestal onverwachts en zelden aan uw bureautafel op kantoor. Tussen alle e-mails, telefoongesprekken en meetings door blijft er vaak niet genoeg tijd over voor creativiteit. U bent immers met andere dingen bezig. Als u in de trein naar huis zit, op een vrije avond van een glas wijn aan het genieten bent of op vakantie bent, dan heeft u misschien ideeën waar u nog niet aan gedacht heeft. Dan moet u in actie schieten. Twijfel niet en verzamel uw ideeën op een centrale plaats. Een notitieboekje dat u steeds binnen handbereik heeft of apps op uw smartphone zijn geschikte hulpmiddelen.

Neem pauze en dagdroom

Stress is een creativiteitskiller. Aan een hectische werkdag kunt u ontsnappen door regelmatig pauze te nemen en ook door eens samen met uw collega's met een kop koffie uw gedachten de vrije loop te laten. Zo ziet een nuttige pauze op kantoor eruit. Maar dat is niet alles. Regelmatig pauze nemen voor meer creativiteit op het werk is ook een groot voordeel voor uw work-life-balance en uw prestaties op de werkvloer.

Creative walk: breng uw hoofd en lichaam in beweging

Als u fysiek beweegt, dan komen vaak uw gedachten mee in beweging. Als u ergens vastzit, loop dan een blokje om, ga in de natuur joggen of maak een langere wandeling door het nabijgelegen park. Dit stimuleert namelijk de bloedsomloop. Uw hersenen en uw creatieve kwaliteiten worden daardoor ondersteund.

's Ochtends vrij schrijven

Hier komt de geheime tip van succesvolle schrijvers: gun uzelf 's ochtends voor het werk een rustig momentje en schrijf alles op waar u op dat moment aan denkt. Zo maakt u het hoofd leeg en kunt u zich bevrijden van vastzittende gedachtes om uw creativiteit weer ruimte te geven.

Voer een achterwaartse analyse uit bij onoplosbare problemen

Vergroot de oplossingsruimte door het probleem even buiten beschouwing te laten. Werk in plaats daarvan van achter naar voor tot u bij het probleem aanbeland bent. Zo kunt u met de rest van uw team een nieuw blik werpen op de uitdaging en geïnspireerd raken door het veranderde perspectief.

Verbetenheid in de job

Prestatiebereidheid en de wil om te slagen zijn goede eigenschappen en zullen uw carrière gegarandeerd in een stroomversnelling brengen. Maar als u iets te graag wilt, dan heeft dat vaak negatieve gevolgen. Druk creëert namelijk tegendruk, zelfs als u het zelf creëert. Ambitie leidt vaak tot problemen in het team en een ongezonde manier van werken. Dit betekent stress voor u en uw collega's. Bovendien heeft zelfs een vrije, creatieve geest eens tijd en voldoende rust nodig. Dus misschien zal kalmte uw nieuwe gemoedstoestand worden.

Groepswerk in de beginfase

Teamwork is een uitstekende stimulans om doelen te bereiken. Eenzame strijders komen namelijk vaak niet ver. Maar vooral in de beginfase van creatief werk kan de groepsdynamiek ertoe leiden dat sommige personen bepalen wat er gebeurt. De rest deelt zich vaak in deze twee groepen op: sommigen nemen een ondergeschikte positie in en anderen laten zich op hun beurt beïnvloeden door de ideeën van de leiders. De omvang van de groep speelt in dit verband een belangrijke rol. Vrije associatie en het verzamelen van ideeën moet vooral in grotere groepen alleen gebeuren, zodat iedereen zijn zegje kan doen en daadwerkelijk zijn ideeën kan inbrengen.

Te snel ontmoedigd raken

Iedereen heeft weleens een slechte dag en in sommige fases is doorzettingsvermogen nodig. Geloof in uzelf, zelfs als u tegenwind krijgt of het bij het verkeerde eind heeft met een veronderstelling. Dat hoort er tenslotte bij en is onvermijdelijk. Laat desondanks uw creativiteit de vrije loop en heb vertrouwen in uw capaciteiten.

De zoektocht naar de perfecte oplossing

Bij een goed idee komen veel denkprocessen en mogelijkheden kijken. Maar als u op zoek bent naar de enige echte oplossing, dan komt er waarschijnlijk nooit een einde aan en zult u uiteindelijk alleen maar teleurgesteld zijn. Want wat is perfect?

Creatief zijn onder tijdsdruk

Creativiteit en tijdsdruk gaan niet samen. Het is gewoon onrealistisch om snel met een goed voorstel te komen dat nog nooit iemand eerder heeft gedaan. Om tot goede oplossingen te komen, zijn tijd en vrije tijd een basisvereiste. U moet immers eerst de randvoorwaarden begrijpen en die krijgt u niet zomaar in de schoot geworpen.

Frustratie op het werk is niet alleen een probleem voor uw welzijn en prestaties, maar is vaak ook een blokkade in creatieve processen. Want als u zich niet met uw taak kunt bezighouden, zal er niet veel gebeuren in het creatieve proces. Gefrustreerde werknemers nemen vaak een defensieve houding aan ten opzichte van nieuwe dingen en zien veranderingen als een toename van stress, maar classificeren ze niet als een verbetering. In dergelijke gevallen is zelfreflectie een belangrijke factor om weer in een creatieve flow te komen. Volgens het motto 'take it, change it or leave it' moet u uw geluk in eigen handen nemen en in elk veranderingsproces mogelijke kansen zien. Zet uw frustratie om in gedrevenheid.

In ieder geval kan de samenhang tussen de persoonlijke stemming en het vermogen om creatief te zijn niet op zo'n algemene manier worden voorgesteld. Geir Kaufman, professor aan de Norwegian Business School, heeft bijvoorbeeld aangetoond dat een negatieve stemming leidt tot een begrensde maar diepgaande verwerking. Met een positieve gemoedstoestand, daarentegen, blijft u eerder aan de oppervlakte. Frustratie kan dus vanuit tegenspoed zeker leiden tot diepgaande processen die aanzetten tot creatief werk. Het is immers niet ongewoon dat grote problemen en de daarmee gepaard gaande druk tot goede ideeën leiden die achteraf geniaal blijken te zijn.

Forceer geen creativiteit

Tijd is geld en werknemers die creatief te werk gaan, moeten soms een paar correcties uitvoeren om tot een presentabel resultaat te komen. Maar goede ideeën hebben hun prijs. Daarom is het dit absoluut waard. Want constante correcties brengen ook kosten met zich mee. Stel dus meteen realistische deadlines, voordat stress elke vorm van creativiteit verhindert.

Geef voorrang aan creativiteit

In het dagelijkse werk is alles een kwestie van prioriteit. Het aanmoedigen van creatief denken moet bovenaan de lijst staan. Zo blijven bedrijven concurrerend en innovatief. Al de rest zal er vroeg of laat toe leiden dat klanten naar andere aanbieders overstappen.

Waardering van creativiteit

Het bedenken van nieuwe ideeën is niet minder belangrijk dan een goede dagelijkse gang van zaken. Maar als creativiteit een bijzaak wordt, berooft dat de werknemers op lange termijn van de stimulans om boven zichzelf uit te stijgen en het bedrijf op nieuwe paden te leiden.

Bevorder een creatieve werkomgeving

Vindingrijkheid houdt verband met de voorwaarden van de baan. Ook de omgeving heeft invloed op de mate waarin creativiteit getoond wordt. Dit begint met de inrichting van vergaderzalen en kantoren. Als mensen zich op hun gemak voelen tijdens het werk, heeft dat een positief effect op hun concentratievermogen. Als bedrijven toelaten dat hun werknemers ook flexibele werktijden of thuiskantoren hebben, dan is er nog meer ruimte voor creativiteit.